(Dân trí) - Cần thay đổi tư duy, dự báo thị trường, biến động thời tiết, làm căn cứ điều chỉnh, quản lý, kiểm soát hoạt động sản xuất, chế biến, xuất khẩu gạo, không để bị động, theo Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà.
Chủ động điều hành sản xuất, xuất khẩu lúa gạo
Ngày 7/3, tại Cần Thơ, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà chủ trì cuộc họp về công tác điều hành sản xuất, tiêu thụ lúa gạo và tình hình hạn hán, xâm nhập mặn vùng ĐBSCL. Cuộc họp diễn ra trong bối cảnh ngành lúa gạo đang đối mặt với nhiều thách thức về thị trường và điều kiện sản xuất.
Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà phát biểu tại buổi làm việc (Ảnh: CTV).
Phát biểu tại cuộc làm việc, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đề nghị các đại biểu tập trung phân tích, đánh giá chính xác tình hình thị trường xuất khẩu gạo trên thế giới, dựa trên những công cụ hiện có, xác định rõ trách nhiệm của các doanh nghiệp, ngân hàng, địa phương, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Bộ Công Thương… để đề xuất những giải pháp trước mắt nhằm hỗ trợ, chia sẻ gánh nặng với bà con nông dân trước sức ép giá lúa giảm, thương lái ép giá.
Về lâu dài, Phó Thủ tướng cho rằng, các nhà quản lý, chuyên gia, nhà khoa học, doanh nghiệp cần đề xuất thêm những chính sách, giải pháp khoa học, đồng bộ, dài hơi nhằm tạo sự chủ động trong điều hành hoạt động sản xuất lúa gạo khi có biến động của thị trường xuất khẩu, bảo vệ ngành lúa gạo, giúp người nông dân tiếp tục gắn bó với nông nghiệp.
"Chúng ta cần thay đổi tư duy, thiết lập công cụ theo dõi, cập nhật, dự báo thị trường, biến động thời tiết, khí hậu, làm căn cứ điều chỉnh, quản lý, kiểm soát hoạt động sản xuất, chế biến, xuất khẩu gạo, không để bị động", Phó Thủ tướng nói.
Phó Thủ tướng yêu cầu Bộ Công Thương khẩn trương kiểm tra, đánh giá đúng thực trạng tình hình thị trường lúa gạo trong nước khi phân khúc lúa gạo chất lượng cao (chiếm 80% sản lượng xuất khẩu) vẫn ổn định về giá cả; khẩn trương sửa đổi, bổ sung Nghị định 107/2018/NĐ-CP về kinh doanh xuất khẩu gạo để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc hiện nay cho doanh nghiệp xuất khẩu gạo.
"Bộ Nông nghiệp và Môi trường khẩn trương xây dựng cơ sở dữ liệu toàn diện về hoạt động sản xuất, xuất khẩu lúa gạo, bao gồm diễn biến thời tiết, dự báo thị trường, kỹ thuật canh tác, hoạt động chỉ đạo điều hành; đồng thời quy định trách nhiệm cung cấp, quyền tiếp cận thông tin của các chủ thể liên quan; "đặt hàng" nghiên cứu xây dựng mô hình kinh tế để phục vụ quản lý nhà nước về thị trường lúa gạo", Phó Thủ tướng nhấn mạnh.
Phó Thủ tướng đề nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với các bộ, ngành, địa phương, hiệp hội, doanh nghiệp ngành hàng lúa gạo khẩn trương hoàn thiện Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp bao gồm các dự án hỗ trợ kỹ thuật, tiêu chí lựa chọn doanh nghiệp tham gia Đề án, phương pháp tính toán tín chỉ carbon…
Các địa phương bám sát Luật Đất đai, các nghị định về đất nông nghiệp, hỗ trợ nông nghiệp, rà soát, có tiêu chí lựa chọn các vùng sản xuất lúa lớn để triển khai Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp, chuẩn bị và đề xuất gói chính sách đi kèm.
Bên cạnh đó, Bộ Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ khẩn trương xây dựng chiến lược phát triển thương hiệu lúa gạo quốc gia mạnh mẽ, đăng ký bản quyền, chỉ dẫn địa lý, để phục vụ xúc tiến thương mại, mở thêm các thị trường mới; phát triển thương mại điện tử cho ngành hàng lúa gạo…
Ngân hàng Nhà nước ghi nhận các ý kiến của doanh nghiệp để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc liên quan đến thời hạn, hạn mức vay, điều kiện vay vốn và giải ngân; nghiên cứu gói tín dụng ưu đãi để doanh nghiệp đầu tư ứng dụng khoa học công nghệ vào hoạt động lưu trữ, chế biến, vận chuyển, xuất khẩu lúa gạo.
Bộ Tài chính nghiên cứu phương án giảm một số loại thuế cho các doanh nghiệp ngành hàng lúa gạo.
Năng suất sản xuất lúa gạo tăng nhưng giá thành giảm
Theo báo cáo công tác điều hành sản xuất, tiêu thụ lúa gạo và tình hình hạn hán, xâm nhập mặn vùng ĐBSCL đầu năm 2025 của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, sản xuất và diện tích gieo cấy lúa năm nay dự kiến đạt 7,0 triệu ha, giảm 132.000ha so với năm 2024.
Sản lượng lúa khu vực ĐBSCL năm 2025 dự kiến đạt 24,057 triệu tấn với diện tích dự kiến là 3,793 triệu ha; vụ Đông Xuân 2024-2025 dự kiến sản lượng đạt khoảng 10,772 triệu tấn, với diện tích thu hoạch dự kiến 1,505 triệu ha.
Tính đến hết tháng 2, sản lượng lúa đã thu hoạch vụ Đông Xuân vùng ĐBSCL đạt 4,174 triệu tấn với diện tích là 605.000ha, còn lại dự kiến sản lượng đạt 6,598 triệu tấn với diện tích dự kiến là 900.000ha. Như vậy, quy mô diện tích sản xuất lúa gạo có giảm nhưng năng suất tăng nên sản lượng không có nhiều biến động.
Đồng bằng Sông Cửu Long mệnh danh là vựa lúa lớn nhất nước (Ảnh: Trung Linh).
Xuất khẩu gạo trong 2 tháng đầu năm ước đạt 1,1 triệu tấn (tăng 5,9%), giá trị đạt 613 triệu USD (giảm 13,6%). Giá gạo xuất khẩu trung bình ước đạt 553,6 USD/tấn, giảm 18,3% so với cùng kỳ.
Trong đầu tháng 3, giá gạo xuất khẩu tiếp tục giảm mạnh ở mức: gạo 100% tấm 310 USD/tấn; gạo 5% tấm 393 USD/tấn; gạo 25% tấm 367 USD/tấn và Philippines, Bờ Biển Ngà và Ghana là ba thị trường xuất khẩu lớn của Việt Nam.